Khu di tích lưu niệm đồng chí Hoàng Đình Giong tại làng Nà Toàn, phường Đề Thám, thành phố Cao Bằng. Đây là địa điểm gắn liền với thời niên thiếu của đồng chí Hoàng Đình Giong – người chiến sĩ cộng sản trung kiên, người con ưu tú của quê hương Cao Bằng. Năm 1994, khu di tích – tượng đài được khởi công xây dựng, năm 1998, được nhà nước công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia. Năm 2009, ngôi nhà của gia đình đồng chí Hoàng Đình Giong đã được phục dựng lại ngay chính địa điểm nền nhà cũ.
Hoàng Đình Giong ( tức Hoàng, Nam Bình, Văn Tư, Võ Văn Đức, Vũ Đức, Lê Minh…) Dân tộc Tày, sinh ngày 01/6/1904 tại làng Thôm Hoáng, xã Hạ Hoàng, châu Hòa An; năm 1912, chuyển sang làng Nà Toàn, xã Xuân Phách, châu Hòa An (nay là phường Đề Thám, thành phố Cao Bằng). Ngay từ thửa nhỏ, đồng chí đã sớm có tinh thần yêu nước, chống Thực dân Pháp, điều đó được thể hiện rõ qua các bài luận trong những năm học tại trường tiểu học Pháp – Việt (Cao Bằng). Do đó, tại các kỳ thi tốt nghiệp tiểu học năm 1923 và năm 1924, Hoàng Đình Giong đều bị đánh trượt. Năm 1924, Hoàng Đình Giong mở lớp dạy học và tuyên truyền tư tưởng yêu nước ở Yên Luật (Hà Quảng, Cao Bằng). Năm 1925-1926, Hoàng Đình Giong học trường bách nghệ Hà Nội, tham gia tích cực phong trào đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu, để tang Phan Chu Trinh, nên bị đuổi học. Mùa hè 1926, Hoàng Đình Giong trở về Cao Bằng tuyên truyền tư tưởng yêu nước trong thanh niên học sinh.
Tháng 12 năm 1929, Hoàng Đình Giong được kết nạp vào Đông Dương Cộng sản Đảng, thành lập chi bộ cộng sản hải ngoại tại Long Châu (Trung Quốc), giữ chức Bí thư chi bộ trực tiếp chỉ đạo về tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập chi bộ Đảng Cộng Sản đầu tiên ở Cao Bằng. Năm 1932-1935, Hoàng Đình Giong giữ vai trò “con thoi” chỉ đạo hoạt động và cách mạng ở Cao Bằng, Hải Phòng, Quảng Ninh và nước ngoài. Năm 1935, đồng chí được bầu vào Ban thường vụ Trung ương Đảng, phụ trách xứ ủy Bắc Kỳ. Năm 1936, Hoàng Đình Giong bị thực dân Pháp bắt tại Hải Phòng, bị giam cầm và đày qua nhiều nhà tù. Tháng 10 năm 1944, Hoàng Đình Giong trở về Cao Bằng tiếp tục hoạt động cách mạng. Trong cách mạng tháng Tám năm 1945, Hoàng Đình Giong được cử làm Trưởng ban Ủy ban khởi nghĩa của tỉnh Cao Bằng. Cách mạng tháng Tám thành công, Hoàng Đình Giong được Chủ tịch Hồ Chí Minh đổi tên là Võ Văn Đức và giao nhiệm vụ chỉ huy Bộ đội Nam tiến. Đồng chí giữ các chức vụ: Chính ủy khu giải phóng Nam Bộ, Khu bộ trưởng (Tư lệnh) khu IX, Khu Bộ trưởng khu VI. Năm 1947, đồng chí đã hy sinh tại mặt trận tỉnh Ninh Thuận.
Ghi nhận những cống hiến và công lao to lớn của đồng chí đối với sự nghiệp vẻ vang của Đảng, năm 1998, Đảng và Nhà nước đã truy tặng Hoàng Đình Giong Huân chương Hồ Chí Minh và ngày 21 tháng 12 năm 2009, truy tặng Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân
Khu di tích lưu niệm Hoàng Đình Giong tại làng Nà Toàn với cảnh quan tôn nghiêm, sạch đẹp. Đây cũng là nơi thường xuyên diễn ra các hoạt động chính trị của địa phương: lễ báo công, kết nạp đoàn, đội…Là nơi để tìm hiểu về thân thế sự nghiệp của đồng chí Hoàng Đình Giong và góp phần tuyên truyền giáo dục về lịch sử, truyền thống của địa phương, khơi dậy lòng tự hào về quê hương, đất nước cho các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ Cao Bằng.
Nguồn : http://dukhach.caobang.gov.vn/node/134
